جلسه دوم سلسله جلسات شرح نهج‌البلاغه

به گزارش روابط عمومی سازمان جهاددانشگاهی خوزستان ،جلسه دوم سلسله جلسات شرح نهج‌البلاغه امروز شنبه 6 بهمن ۱۴۰۳ در سالن جلسات مرکز علمی کاربردی جهاددانشگاهی خوزستان برگزار شد .

در این جلسه حمید چنانی، حافظ نهج البلاغه ضمن تبریک ایام ماه رجب گفت: این ماه منسوب به امام علی(ع) است که قرآن ناطق هستند و به عبارتی می‌توان گفت ماه نهج‌البلاغه است.

او در ادامه با اشاره به مهجوریت نهج‌البلاغه گفت: شروح نهج‌البلاغه کم نیستند، اما حق مطلب درباره این کتاب ادا نشده است.

وی با بیان اینکه نهج‌البلاغه گلچینی از سخنان حضرت امیرالمؤمنین(ع) است که شریف رضی، ادیب قرن چهارم آن را جمع‌‍‌آوری کرد، افزود: این متون پیش از این در منابع معتبر اسلامی به‌صورت پراکنده موجود بود.

چنانی با اشاره به مهجوریت نهج‌البلاغه بیان کرد: این کتاب شامل سه بخش خطبه‌ها(۲۴۱ خطبه)، نامه‌ها(۷۹ نامه) و حکمت‌ها یا کلمات قصار(۴۸۰ حکمت) است و شروح نهج‌البلاغه کم نیستند، اما حق مطلب درباره این کتاب ادا نشده است.

این حافظ نهج‌البلاغه با بیان اینکه بخش عمده‌‍‌ای از نهج‌البلاغه درباره تربیت و تزکیه نفس است، گفت: تربیت و تزکیه نفس، ریشه دین و قرآن است. اگر در آیات قرآن دقت کنید می‌بینید تربیت در قرآن همیشه با آموزش همراه است؛ «وَیُزَکِّیهِمْ وَیُعَلِّمُهُمُ الْکِتَابَ وَالْحِکْمَةَ» (آل عمران، ۱۶۴).

وی بیان کرد: برای بررسی جایگاه تربیت نفس در نهج‌البلاغه از حکمت‌‍‌ها شروع می‌کنیم تا بیانات حضرت را در این باره بخوانیم. حضرت علی(ع) فرمودند: «کنْ فی الْفتْنه کابْن اللّبون لا ظهْرٌ فیرْکب و لا ضرْعٌ فیحْلب» هنگام فتنه چون شتر دو ساله باش نه پشتی دارد تا سوارش شوند و نه پستانی تا شیرش دوشند. امام می‌فرماید در اتفاقات و فتنه‌هایی که می‌افتد در لحظه عکس العملی نشان ندهید؛ یعنی بهترین تصمیم در این شرایط صبر است. بعد از آن تصمیم بگیرید. 

چنانی ادامه داد: امام در سخن دیگری فرمودند: «أَزْرَى بِنَفْسِهِ مَنِ اسْتَشْعَرَ الطَّمَعَ»  یکی از راه‌های تربیت نفس، دوری از بدی‌ها و زشتی‌ها است و یک مورد آن طمع و آزمندی است. این موضوع در حکمت‌های دیگر نیز ذکر شده است. در حکمت دیگری فرمودند: «الطمع رق معبد» طمع، یک بردگی همیشگی اشت. انسان طمع‌کار همیشه اسیر است. در حکمت ۱۲۶ نیز فرمودند: «الطامع فی وثاق الذل» طمع کار همیشه اسیر ذلت و خواری است.

وی ادامه داد: امام در حکمت دیگری فرمودند: «البخل عار و الجبن منقصه» بخل ورزی، ننگ و ترس یک نقص است. جالب است که با توجه به سخنان امام علی(ع)، انسان با دوری از بخل، نیمی  از راه تربیت و پرورش را طی کرده است، چراکه امام فرموده‌اند: «الْبُخْلُ جَامِعٌ لِمَسَاوِی الْعُیُوبِ، وَهُوَ زِمَامٌ یُقَادُ بِهِ إِلَى کُلِّ سُوء» تمام بدی ها و زشتی ها در بخل ورزی نهفته است.

این حافظ قرآن موضوع مهم دیگر در تربیت نفس را پرهیز از حسد دانست و گفت: امام در یکی از حکمت‌های خود فرمودند: « صِحّةُ الجَسَدِ مِن قِلَّةِ الحَسدِ» سلامت جسم انسان در دوری از حسادت است. انسان اگر از حسد دور باشد از سلامت روان برخوردار است. این ها در تربیت نفس خیلی موًثر هستند.

وی بیان کرد: بنابراین حسد، بخل و طمع ناشی از جهل انسان هستند. امام در یکی از حکمت‌های خود فرمودند: «لاتری الجاهل الا مفرِطا او مفرَّطا» جاهل در زندگی خود اعتدال ندارد یا تند می‌رود یا کند می‌رود. برای مثال در زمینه سخن گفتن امام علی(ع) فرمودند: «اذا تم العقل، نقص الکلام» یعنی با کمال عقل، سخن انسان کم می‌شود. همه ما نیاز به این ویژگی داریم.

این حافظ قرآن گفت: یکی دیگر از نکات مورد تأکید حضرت امیرمؤمنان(ع) در نهج‌البلاغه، صبر است. ایشان فرمودند: «الصبر، صبران؛ صبر علی ما تکره و صبر علی ما تحب» صبر دو نوع است؛ صبر بر آنچه نمی‌پسندی و صبر بر آنچه دوست داری. صبر خیلی مهم است؛ صبر اگر همراه با علم باشد، حلم نامیده می‌شود که فراتر از صبر است.